 |
 |
|
BITI HRIŠĆANIN ZNAČI PRIPADATI CRKVI Po mišljenju svetog Kiprijana, biti hrišćanin znači pripadati vidljivoj Crkvi i potčinjavati se jerarhiji koju je u Crkvi Bog postavio. Crkva je ostvarenje ljubavi Hristove i svako odvajanje od Crkve jeste upravo narušavanje ljubavi. Protiv ljubavi podjednako greše i jeretici i raskolnici. To i jeste osnovna misao Kiprijanove knjige "O jedinstvu Crkve"; ta ista misao se postojano ponavlja i u pismima Svetog Oca. "Hristos nam je darovao mir; On nam je zapovedio da budemo složni i jednodušni; zapovedio je da čvrsto i nerazrušivo čuvamo savez odanosti i ljubavi. Neće pripadati Hristu onaj koji je verolomnim nesaglasjem narušio ljubav Hristovu; onaj ko ljubavi nema, ni Boga nema. Ne mogu prebivati sa Bogom oni koji ne žele da budu jednodušni u Crkvi Božijoj".(1) Jeretici i raskolnici nemaju ljubavi tj. osnovnu hrišćansku vrlinu i zato su oni hrišćani samo po imenu. "Jeretik ili raskolnik ne čuva ni jedinstvo Crkvo, ni bratsku ljubav",(2) "deluju protiv ljubavi Hristove"(3) "Markijan je sjedinivši se sa Novatijanom, učinio sebe protivnikom milosti i ljubavi".(4) "Za jeretike je poznato da su odstupili od ljubavi i jedinstva saborne Crkve"(5) "Kakvog se jedinstva pridržava, kakvu ljubav čuva ili o kojoj ljubavi pomišlja onaj ko predavši se porivima razdora, raseca Crkvu, ruši veru, smućuje svet, iskorenjuje ljubav, oskvrnjuje Tajnu?"(6) Sveti Kiprijan iznosi čak i ovakvu misao: van Crkve ne može biti ni hrišćanskog učenja, a kamoli hrišćanskog života. Samo je u Crkvi čista vera. (7) Crkvu Kiprijan naziva "istinom".(8) Jedinstvo vere je nemoguće odvojiti od jedinstva Crkve.(9) Istina je jedna, kao što je i Crkva jedna.(10) Onome ko se ne pridržava jedinstva Crkve, nemoguće je da misli da čuva veru.(11) Svako odvajanje od Crkve neizostavno je povezano i sa izvrtanjem vere. "Neprijatelj je izmislio jeresi i raskole da bi srušio veru, izopačio istinu, raskinuo jedinstvo. Njegove sluge javljaju verolomstvo pod vidom vere, antihrista pod imenom Hrista i prikrivaju laž slikom pravde, da bi istančanim lukavstvom uništili istinu."(12) "Kao što satana nije Hristos, iako i obmanjuje Njegovim imenom, tako se i hrišćaninom ne može smatrati onaj ko ne prebiva u istini Njegovog Jevanđelja i vere".(13) "Jeretik raseca Crkvu"(14), "On se naoružava protiv Crkve, izdajnik je u odnosu na veru, u odnosu na pobožnost je svetotatec , nepokorni sluga, bezakoni sin, neprijatelj."(15) "Ako razmotrimo veru onih koji veruju van Crkve, pokazaće se da je kod svih jeretika potpuno druga vera; šta više, da tako kažemo, kod njih je samo fanatizam, bogohulstvo i trulež, koji ratuju protiv svetosti i istine"(16) Biti van Crkve i ostati hrišćanin je, po ubeđenju svetog Kiprijana, nemoguće. Van Crkve - van doma Hristovog. (17) Oni koji su odstupili od Crkve i koji deluju protiv Nje - antihristi su i neznabošci.(18) Evo na primer šta o Novatijanu piše sveti Kiprijan Antonijanu: "Želeo si, ljubljeni brate, da ti napišem u vezi Novatijana, koju jeres je on vodio. Znaj pre svega da mi ne treba da budemo radoznali čemu on uči, ako uči van Crkve. Ko god i kakav god on bio, nije hrišćanin čim nije u Crkvi Hristovoj".(19) "Kako može biti sa Hristom onaj ko ne prebiva sa Nevestom Hristovom, ko se ne nalazi u Crkvi Njegovoj"(20) Na kraju, u knjizi "O jedinstvu Crkve" čitamo čuvene reči: "Kome Crkva nije majka, tome Bog nije otac".(21) Sveti Kiprijan svima koji stoje van Crkve potpuno odriče naziv "hrišćanin", kao da ponavlja odlučan usklik svog učitelja Tertulijana: "Jeretici ne mogu biti hrišćani!". Shvatljiv je zato zahtev svetog Kiprijana da pri prijemu u Crkvu ponovo krste čak i Novatijane, iako su oni bili samo raskolnici. Za Kiprijana krštenje raskolnika pri ulasku u Crkvu nije predstavljalo prekrštavanje, već je bilo upravo krštenje. "Tvrdimo", pisao je sveti Kiprijan Kvintu, "da one koji dolaze otuda ne prekrštavamo (lektore, ne znam kako da se nađe bolji izraz za ovu reč, pogledaj i sam taj deo pa odluči) , već krstimo. ( Non rebaptizari apud nos sed baptizari ); jer oni ništa ne dobijaju tamo gde nema ničega" (22) Krštenje van Crkve je "prazno i nečisto pogruženje" ( Sordida et rpotana tinctio )"(23) "Tamo se ljudi ne čiste, već samo još više oskvrnjuju; ne očišćuju se gresi, već samo povećavaju. Takvo rođenje ne stvara čeda Bogu, već satani." (24) Kiprijanova misao o bezvrednosti svakog krštenja van Crkve i o neophodnosti ponovnog krštenja svih koji se obraćaju Crkvi bila je potvrđena 256.godine na Pomesnom saboru Kartaginske Crkve kojim je predsedavao sam Kiprijan. U svojoj zaključnoj reči, kao da donosi zaključak (lektore, nađi bolji izraz) svim crkvenim rasuđivanjima, sveti Kiprijan govori: "Jeretike je neophodno krstiti jedinstvenim krštenjem u Crkvi, da bi oni od protivnika mogli postati drugovi i od antihrista hrišćani". (25) Izloženi pogledi svetog Kiprijana, koje je očigledno delio čitav Kartaginski sabor, jasno i veoma određeno svedoče da u trećem veku nisu dopuštali čak ni misao da je tobož moguće nekakvo hrišćanstvo bez Crkve. Tada su jasno učili i nedvosmisleno govorili da onaj koji je odstupio od Crkve, već nije hrišćanin i da je lišen blagodati Svetog Duha i zato lišen i nade na spasenje. Tu istu misao jasno je izrazio i Sveti Vasilije Veliki u svojoj poslanici episkopu Amfilohiju. Sveti Vasilije govori da oni koji su odstupili od Crkve i kroz raskol, već na sebi nemaju blagodati Svetog Duha. Ove misli Svetog Vasilija Hristova Crkva je na Šestom Vaseljenskom Saboru (pravilo 2) i na Sedmom (pravilo 1), utvrdila kao nesumnjivu istinu. Poslanica Svetog Vasilija Amfilohiju priznata je za kanonsku, zbog čega se i do sada nalazi u Knjizi pravila. Blaženi Avgustin priznaje da "hrišćansko učenje, teoretski shvatano, može biti sačuvano i van Crkve. Istina ostaje istinom, čak iako bi je izrekao zli čovek. Zaista, i demoni su ispovedali Hrista, isto kao i apostol Petar.(26) Zlato je bez sumnje dobro, i ostaje zlato i kod razbojnika, iako i služi kod njih za loše ciljeve."(27) Hristos je jednom rekao učenicima: "Ne zabranjujte, jer nije protiv vas; a ko nije protiv vas, sa vama je." (Lk. 9:50). Iz ovoga se može videti da onaj koji stoji van Crkve u nekim stvarima nije protiv Crkve i poseduje nešto iz crkvenog bogatstva.(28) Atinjani su poštovali nepoznatog Boga (Dela Ap. 17:23), a apostol Jakov svedoči da i demoni veruju (Jak. 2:19), a oni su, naravno, van Crkve.(29) U svojim delima protiv donatista blaženi Avgustin kao da temeljno dokazuje i obrazlaže delotvornost raskolničkog krštenja. Ali ako je i van Crkve moguće sačuvati čisto učenje, ako su čak i tajne koje su izvršene u odvojenosti od Crkve delotvorne, zar je onda neizostavno potrebna Crkva? Nije li moguće spasenje i van Crkve? Ne odvaja li blaženi Avgustin hrišćanstvo od Crkve? Ne dopušta li mogućnost postojanja hrišćanstva i bez Crkve? Na ova pitanja se kod blaženog Avgustina daje odrični odgovor. Hrišćanski život koji vodi spasenju, blaženi Avgustin pripisuje samo Crkvi, a van Crkve tog života ne može biti. Sve ono što iz crkvenog bogatstva čuvaju ljudi koji su se odvojili od Crkve "ne donosi im nikakvu koristi, već samo štetu".(30) Zašto je to tako? "Zato što", odgovara blaženi Avgustin, "svi oni koji su se odvojili od Crkve nemaju ljubavi. Hristos je ukazao na znak po kome se mogu prepoznati učenici Njegovi. Taj znak nije hrišćansko učenje, čak i ni Tajne, već jedino ljubav. Zato je on govorio učenicima svojim: `poznaće da ste učenici moji ako budete imali ljubav među sobom` (nađi taj stih). Tajne ne spasavaju, ako onaj koji ih prima nema ljubavi. Apostol govori: `Ako znam sve tajne ( sacramenta ) a ljubavi nemam, ništa sam.` (1.Kor. 13:1-3)(31) I Kajafa je prorokovao, ali je bio osuđen.(32) Samo odvajanje od Crkve je najveći greh, koji i pokazuje da raskolnici nemaju ljubavi.(33) Onaj ko se ponovo rodio u Krštenju, ali se nije sjedinio sa Crkvom, nema koristi od Krštenja, jer nema ljubavi - Krštenje počinje da biva spasonosno za njega samo kada se sjedini sa Crkvom.(34) Blagodat Krštenja ne može da očisti od grehova čoveka koji ne pripada Crkvi; njeno delovanje kao da se parališe upornošću raskolničkog srca u zlu tj. u raskolu.(35) Da se oprošteni gresi vraćaju čoveku koji se nalazi u raskolu, jasno je pokazao Gospod u priči u kojoj je gospodar oprostio slugi deset hiljada talanata. Kada se taj sluga nije smilovao nad svojim drugom, koji mu je dugovao sto dinara, tada je i gospodar zapovedio da se preda sve što mu je sluga dugovao. Kao što je taj sluga samo privremeno zadobio oproštaj svog duga, tako se i čovek, koji se krstio van Crkve, takođe samo privremeno oslobađa svojih grehova, jer i nakon krštenja ostaje van Crkve.(36) Raskolnici nisu lišeni nade na spasenje iz razloga što je njihovo krštenje nedelotvorno, već samo zato što su van Crkve i u neprijateljstvu sa njom.(37) Blagodat Svetog Duha može zadobiti i sačuvati samo čovek koji je sjedinjen u ljubavi sa Crkvom.(38) Ko se odvojio od Crkve nema ljubavi. Nema ljubavi Božije onaj ko ne ljubi jedinstvo Crkve(39) - uzalud on govori da ima ljubav Hristovu.(40) Ljubav može biti sačuvana samo u jedinstvu sa Crkvom,(41) jer Duh Sveti oživljuje samo Telo Crkve.(42) Nikakvog zakonskog i dovoljnog razloga za odvajanje od Crkve ne može biti; ko se odvojio od Crkve, nema Duha Svetoga,(43) kao što i odsečeni deo tela nema životni duh, iako neko vreme i čuva svoj pređašnji oblik.(44) Zato svi oni koji su se odvojili od Crkve, dok joj se protive, ne mogu biti dobri; iako bi se njihovo ponašanje i činilo pohvalnim - samo njihovo odvajanje čini ih zlim.(45) Na taj način, po učenju Blaženog Avgustina, Crkva je pojam, uži od hrišćanstva, shvaćeno u smislu samo teoretskih stavova. Ostajući van Crkve, moguće je biti u saglasnosti sa tim teoretskim stavovima; za sjedinjenje sa Crkvom neophodna je pored toga i saglasnost volje ( consensio voluntatum ).(46) Ali očigledno je da je bez tog poslednjeg sama teorijska saglasnost sa hrišćanskim učenjem potpuno beskorisna i da van Crkve nema spasenja. U životu, hrišćanstvo se u potpunosti podudara sa Crkvom. Pogledi svetog Kiprijana i blaž. Avgustina su, kako izgleda, unekoliko različiti, ali oba dolaze do potpuno istog zaključka: extra ecclesiam nulla salus - van Crkve nema spasenja! Ljude spasava njihova ljubav, koja je blagodat Novog Zaveta.(47) Van Crkve je nemoguće sačuvati ljubav,(48) jer je van nemoguće i Duha Svetoga.(49) Dakle, šta smo našli kod predstavnika crkvene misli od 3. do 5.veka? Našli smo potpuno isto ono što smo našli i ranije, razmatrajući novozavetno učenje o Crkvi i činjenice rane istorije hrišćanstva. Hrišćanstvo i Crkva se ne podudaraju samo onda kada pod hrišćanstvom budemo shvatali sumu nekakvih teorijskih postavki, koje nikoga ne obavezuju na bilo šta. Ali takvo shvatanje hrišćanstva je moguće nazvati samo demonskim. Tada za hrišćane treba da budu priznati i demoni, koji takođe veruju i od toga samo drhte. Znati sistem hrišćanske dogmatike, slagati se sa dogmatima - to još ne znači biti istinski hršćanin. Sluga, koji je znao volju gospodara svoga i koji je nije ispunio, biće mnogo bijen i, svakako, pravedno. "Hrišćanstvo nije u ćutljivom ubeđenju, već u veličini dela", kako govori sv.Ignjatije Bogonosac.(50) Nadu na spasenje gubi ne samo onaj, koji iskrivljuje osnovne istine hrišćanstva - te nade je uopšte lišen svako ko se odvaja od Crkve, od zajedničkog života jednog celokupnog organizma Tela Hristovog. Čovek koji je otpao od Crkve ili je od nje odlučen - poginuo je, umro je za Boga i Večnost. Još je sveti Ignjatije Bogonosac pisao Filadejfijcima: "Ko sleduje za čovekom koji uvodi raskol, neće naslediti Carstva Božijeg" (gl. 3) Ne, Hristos nije samo veliki učitelj; On je Spasitelj sveta, koji je čovečanstvu dao nove sile, koji je obnovio čovečanstvo. Mi nemamo samo učenje od Hrista, Spasitelja našega, već i život. Ako shvatamo hrišćanstvo kao novi život, koji nije po stihijama sveta, kome su poznati samo principi egoizma i samoljublja, već život po Hristu, sa njegovim učenjem i obrascem samoodricanja i ljubavi - takvo hrišćanstvo se potpuno i neophodno podudara sa Crkvom. Biti hrišćanin - znači pripadati Crkvi, jer hrišćanstvo jeste upravo u Crkvi, a van Crkve hrišćanskog života nema i ne može ga biti.
--------------------------------- NAPOMENE: |
